Ranking procesorów 2024 – TOP 10 najwydajniejszych CPU

Procesor jest jednym z najważniejszych elementów każdego PC – i to niezależnie od ich przeznaczenia. Jest niezbędny zarówno w komputerach do grania, stacjach roboczych, jak i tych, które obsługują serwery. Zastanawiając się, który CPU wybrać, sklep Morele.net przybywa z pomocą – prezentujemy ranking procesorów desktopowych, które warto wybrać. Dokonaliśmy wyboru z modeli oferowanych zarówno przez AMD, jak i Intela.

W dalszej części artykułu odpowiadamy na wiele ważnych pytań. Poruszymy takie kwestie jak TDP procesora, wytłumaczymy, czym są rdzenie i wątki, rozwiniemy kwestie pamięci cache CPU, czy też wyjaśniamy iGPU.

Polecane procesory

• 659,00 zł

  Procesor AMD Ryzen 5 7500F, 3.7 GHz, 32 ...

  (222)
• 2219,01 zł

  Procesor AMD Ryzen 7 7800X3D, 4.2 GHz, 9 ...

  (463)
• 418,87 zł

  Procesor AMD Ryzen 5 5600, 3.5 GHz, 32 M ...

  (240)
• 509,99 zł

  Procesor Intel Core i5-12400F, 2.5 GHz, ...

  (890)
• 1049,00 zł

  Procesor AMD Ryzen 7 7700, 3.8 GHz, 32 M ...

  (96)
• 812,13 zł

  Procesor AMD Ryzen 5 7600, 3.8 GHz, 32 M ...

  (223)
• 679,00 zł

  Procesor AMD Ryzen 7 5800X, 3.8 GHz, 32 ...

  (578)
• 497,49 zł

  Procesor AMD Ryzen 5 5600X, 3.7 GHz, 32 ...

  (868)
• 958,99 zł

  Procesor AMD Ryzen 5 7600X, 4.7 GHz, 32 ...

  (188)
• 1019,99 zł

  Procesor Intel Core i5-14600KF, 3.5 GHz, ...

  (92)

Ranking procesorów – CPU od Intela

Ranking procesorów zaczynamy od propozycji marki Intel. Poniżej prezentujemy pięć najmocniejszych jednostek do różnych zastosowań od największego producenta procesorów na świecie.

Intel Core i9-13900K – najszybszy i najwydajniejszy procesor od Intela

Topowy układ 13. generacji Intela stanowi obecnie najpotężniejszą jednostkę centralną do zastosowań domowych. Wystarczy popatrzeć na specyfikację, by zobaczyć, z jakim tytanem mamy do czynienia na starcie rankingu procesorów. O sile 13900K stanowią 24 rdzenie (8 rdzeni P i 16 rdzeni E), które przekładają się na 32 wątki oraz taktowanie jego pracy w trybie Turbo. W normalnych warunkach procesor pracuje z częstotliwością 3 GHz, gdy jednak zachodzi potrzeba, osiąga oszałamiające 5,8 GHz. W chwili obecnej jest to jeden z procesorów z najszybszym zegarem dostępnym w sprzedaży.

To procesor, któremu nie są straszne żadne zadania – cokolwiek będziesz od niego wymagał, poradzi sobie z tym w zupełności. W zasadzie wybranie go do samego gamingu jest przesadą, jednak łącząc jego możliwości w grach i pracy twórczej – z pewnością nie będziesz zawiedziony efektami jego pracy. Topowy układ generacji Raptor Lake to najlepsze obecnie rozwiązanie w ofercie największego producenta układów scalonych.

Dużą zaletą jest kompatybilność z DDR4, co pozwala na pewne oszczędności, gdy nie chcemy się jeszcze przesiadać na nowy standard. Jeżeli jesteś w stanie zaakceptować to, że wymaga on dużo energii i bardzo wydajnego układu chłodzenia, to listę minusów można zamknąć. Zalety tego modelu zdecydowanie przyćmiewają wady – postaw na niego, gdy nie oczekujesz półśrodków. Niezależnie czy mowa o grach wideo, pracy twórczej, kreatywnej czy innych zadaniach.

Intel Core i5-13600K – czarny koń 13. generacji

Każda kolejna generacja procesorów Intela to swoisty dylemat. I tak jak w przypadku i3 i i9 nie ma wątpliwości, tak „środkowa” półka może być sporym orzechem do zgryzienia. Postawić na tańszą i5 czy jednak dopłacić do i7? Dylemat ten traci na znaczeniu, jeśli chodzi o procesory Raptor Lake. Naszym zdaniem, Intel Core i5 jest jednym z największych zaskoczeń w przypadku procesorów ostatnich lat. Zaskoczeń z gatunku tych pozytywnych!

i5-13600K to procesor 14 rdzeni, a w trybie Turbo procesor przebija barierę 5 GHz, osiągając 5,1 GHz. Tak wysoka prędkość zegara to w zasadzie coś niespotykanego dla procesorów z segmentu i5. Co więcej, przypadnie on do gustu entuzjastom OC. Nie jest to model CPU, którego osiągi zostały wyżyłowane (tak jak topka obecnej generacji). W zupełności jest tu miejsce na dołożenie mocy przez podkręcanie.

Komu możemy zarekomendować najjaśniejszy klejnot w koronie Raptor Lake? Jego sześć rdzeni P w zupełności zadowoli graczy, nawet w wymagających tytułach. Pozostałe rdzenie E (8), to wsparcie w wymagających zadaniach, jak obróbka wideo, renderowanie, wymagające aplikacje. Mamy tu więc do czynienia z niezwykle uniwersalną platformą? Jak najbardziej – Intel Core i5-13600K to naszym zdaniem jeden z najlepszych procesorów ostatnich lat, w związku z czym musiał znaleźć się w rankingu.

Intel Core i5-12600K – najlepszy wybór dla graczy

Miniona generacja Intela wciąż ma sporo asów w rękawie. Jednym z nich jest Intel Core i5-12600K, w zasadzie jeden z najlepszych wyborów dla każdego gracza. Układ 10 rdzeni i 15 wątków w zupełności wystarczy, również do tytułów debiutujących w 2024 roku. Z powodzeniem staje on w szranki z Ryzenem 9 5950X, pokonując go w wybranych tytułach gier. Przypominamy, że model ten jest od niego ponad dwukrotnie tańszy, jednakże do rankingu procesorów AMD również jeszcze dojdziemy.

W przypadku rankingów procesorów dla graczy, i5-12600K z łatwością plasuje się w górnej części. Ustępuje ona jedynie najwydajniejszym modelom 13. generacji, jak i takim modelom od Czerwonych, jak Ryzen 7 5800X3D (który również pojawi się w naszym rankingu procesorów). Przypominamy jednak, że i5-12600K jest jednak od nich wszystkich tańszy.

Intel Core i5-12600K to jeden z najlepszych wyborów dla każdego gracza. Również takiego, który zajmuje się streamingiem. Sądziliście, że procesor 10 rdzeni to za mało? Hybrydowa architektura z powodzeniem radzi sobie z obsługą gier i streamingiem. Sześć rdzeni P i cztery rdzenie E to wystarczające środki, by obsługiwać oba te zadania w tym samym czasie. To rzadkość w przypadku procesorów, których cena oscyluje w okolicach 1100 złotych.

Intel Core i5-12400F – najlepszy model budżetowego procesora

Czy CPU, którego cena wynosi około 700 złotych, ma rację bytu w 2024 roku? Czy jest on w stanie zapewnić wydajność, która przekona do siebie użytkownika? No cóż, z pewnością nie każdy, jednak wyjątkiem jest tu Intel Core i5-12400F. W kwocie znacznie poniżej tysiąca złotych otrzymujemy zbliżoną wydajność do i5-12600K i zalety płynące z ostatniej generacji CPU.

Czy brak obecności hybrydowej architektury jest tu aż tak zauważalną niedogodnością? CPU posiada łącznie 6 rdzeni, które są rdzeniami P. Nie mamy tu na stanie rdzeni E, jednak ta kwestia nie powinna być brana jako czynnik odstraszający. W pakiecie zyskujemy tu 12 wątków oraz 4,4 GHZ w trybie Turbo – jak za tak kusząco wyceniony podzespół, to naprawdę mocna konfiguracja. Dlatego też nie można było pominąć tej propozycji w rankingu procesorów.

Jego głównymi minusami jest brak zintegrowanego układu graficznego i brak wsparcia dla OC. To jednak nie powinny być przeszkody – z racji jego rekomendacji do gamingu, osoby zainteresowane i tak pewnie będą korzystać z zewnętrznego GPU. W przypadku OC, choć nie jest to model podatny na podkręcanie, można zdjąć z niego limity zasilania. W ten sposób zyskamy pokaźny przyrost wydajności (na poziomie zbliżonym do Core i9-11900K).

Szukając modelu procesora do gier, który nie zniszczy naszego budżetu, rekomendacja od Intela może być tylko jedna. Intel Core i5-12400F to fantastyczny model procesora, który nie zawodzi – jego wysoka wydajność błyszczy w grach PC. Jego zaletą jest również to, że nie grzeje się, co pozwala na pewne oszczędności przy wyborze chłodzenia CPU. Koniec końców, to jedna z najlepszych okazji cenowych dla każdego, kto lubi oszczędzać.

Intel Core i9-12900K – flagowiec minionej generacji, który wciąż ma ostry pazur

Flagowce mają to do siebie, że przez długi czas od swojej premiery potrafią być klasyfikowane jako najwydajniejsze układy. Nie inaczej jest z modelem z rodziny Alder Lake. Po 8 rdzeni P i E, 24 wątki i taktowanie rdzenia wynoszące 5.2 GHz w trybie Turbo – to wciąż mocne karty przetargowe, nawet w 2024 roku. Stawiając na ten procesor, otrzymasz sprzęt, który poradzi sobie z każdym rodzajem zadania i zrobi to w mgnieniu oka.

To jeden z najlepszych procesorów, który błyszczy pracy zaraz po wyjęciu z opakowania i instalacji na płycie głównej. Jeżeli jednak oczekujesz więcej od CPU, i9-12900K to model, który wręcz stworzono do OC. W ekstremalnych konfiguracjach flagowiec 12. generacji jest w stanie osiągnąć 7 GHz na jednym rdzeniu. Choć wymaga to nietypowego chłodzenia, to w domowych warunkach i z wydajnym układem z powodzeniem można podbić jego zegary do wartości wyższej niż ta osiągana w Turbo.

Jeżeli poszukujesz wszechstronnej jednostki, która pozwoli Ci rozwinąć skrzydła w OC, topowy model minionej generacji wciąż będzie dobrym wyborem. Szczególnie wtedy, gdy nie chcesz płacić więcej za flagowca Raptor Lake. Podobnie jak omawiany już Intel Core i9-13900K, ten model z pewnością Cię nie zawiedzie. Bez względu na Twoje oczekiwania względem niego.

Ranking procesorów – CPU od AMD

AMD – choć zdecydowanie nie ma takich możliwości, jak ich największy konkurent – również ma w swojej ofercie wiele udanych jednostek. Zapoznaj się z pięcioma procesorami od Czerwonych, które zaskakują swoją wydajnością – co zatem warto wybrać? Oto ranking procesorów AMD.

AMD Ryzen 9 7950X – flagowiec serii Ryzen 7000

Procesor 16 rdzeni i 32 wątki surowej, nieokiełznanej mocy obliczeniowej – tak szybko można podsumować Ryzena 9 7950X. Choć w przypadku projektowania najpotężniejszych CPU metody stosowane przez AMD i Intela rozeszły się (i to znacznie), to jednak Czerwonym trzeba oddać to, że ich tradycyjne sposoby są gwarancją na budowę naprawdę wydajnych układów. Owszem, nie będzie to sprzęt do jednego rodzaju zadań – 16 rdzeni w grach to przesada, jednak szukając wydajnej jednostki do różnych zastosowań, ten potwór wydajności będzie kuszącą opcją. Ogromna liczba rdzeni i wątków sprawia, że sprzęt ten radzi sobie wręcz niebywale dobrze z każdym obciążającym rodzajem zadań, jakie przed nim postawimy.

To jeden z pierwszych reprezentantów architektury Zen 4 – co może być sporym minusem dla wielu użytkowników. Jest tak, ponieważ wymusi on na użytkowniku duże zmiany w swoim PC. Ryzen 9 7950X wspiera jedynie DDR5 RAM, co niesie za sobą konieczność wymiany również płyty głównej. Biorąc pod uwagę jego możliwości i to, że AMD było przez lata znacznie bardziej konsekwentne w trzymaniu podstawki AM4, można stwierdzić, że zmiana ta była konieczna. Koniec końców, nowa technologia wiąże się przecież z licznymi korzyściami dla użytkownika, nieprawdaż?

Minusem tego urządzenia jest jego kultura pracy – dokładnie chodzi tu o generowane temperatury. W stresie potrafi on rozgrzać się do 95 stopni, jednak nie przekracza tej wartości. Owszem, wciąż jest to dużo, a sam Intel znalazł lepsze sposoby na trzymanie temperatur pod niższym pułapem. Niemniej jednak, patrząc na jego specyfikację, jest to po części wytłumaczalne. Flagowiec AMD ma swoją cenę, jednak inwestycja w niego jest pewna – podkładka AM5 z pewnością powtórzy historię AM4 i zostanie z nami na lata.

AMD Ryzen 5 7600X – wysoka wydajność i przystępna cena

W przypadku Ryzena 5 7600X AMD udało się dokonać tego, co nie jest często spotykane – nie tylko w domenie procesorów. Mamy tu do czynienia z procesorem na nową platformę AM5, który nie dość, że został bardzo dobrze wyceniony, to jeszcze wprawia w zdumienie swoimi możliwościami. Oprócz tego, mamy tu pełen wachlarz długowiecznej platformy AM5, mowa o PCIe 5.0 oraz DDR5.

To, co jednak wyróżnia tę jednostkę w rankingu procesorów, to jego wysoka wydajność na wielu rdzeniach i oszałamiająca na jednym rdzeniu. To pewny strzał, jeśli chodzi o gaming – w porównaniu do jego ceny, ten Ryzen radzi sobie fenomenalnie w grach. Prawdą jest to, że 6 rdzeni nie jest liczbą, która poradzi sobie w trudniejszych z punktu widzenia CPU zadaniach. Nie skreślajcie go jednak za wcześnie pod tym względem – niewymagające obliczenia wypadają bardzo solidnie. Jeżeli nie stawiacie przed nim wymagających zadań, będzie on stanowić świetną bazę dla stacji roboczej. W innym przypadku sześć rdzeni może się jednak okazać niewystarczające – warto o tym pamiętać.

AMD Ryzen 5 7600X to jednak solidna pozycja, bez której nasza lista najlepszych CPU od AMD nie mogłaby być kompletna. Na uwagę zasługuje również jego wysoka kultura pracy – procesor ma bardzo niski pobór prądu, przez co generuje również niewiele ciepła. Oprócz faktu, że możemy zaoszczędzić na chłodzeniu, to może być rekomendacją dla osób, które budują małe pecety.

AMD Ryzen 7 5800X3D – najlepszy gamingowy CPU AMD dla płyt AM4

AMD tworzy swoje procesory z jasno przyświecającym celem. Owszem, cierpi na tym wszechstronność, ale poszukując maszyny do jasno określonych zadań, propozycje Czerwonych są bardzo interesujące. Tak też jest w przypadku Ryzena 7 5800X3D, najlepszego procesora gamingowego dla płyt na podstawce AM4. Dość powiedzieć o nim, że w grach wypada on lepiej niż Intel Core i9-12900K, czyli flagowiec minionej generacji, który został wymieniony w naszym rankingu procesorów. Nie bierze się to z kapelusza – szereg zmian, takich jak nowa technologia 3D V-Cache, pozwolił na stworzenie najlepszego procesora gamingowego pod generację Zen 3.

Złośliwi mogą wytknąć, że to po prostu „Ryzen 7 5800X na sterydach”, jednak uważamy, że takie stwierdzenie umniejsza mu aż nadto. Owszem, główna zmiana zaszła w dodatkowej pamięci cache, którą dodano do procesora, jednak pozwoliło to osiągnąć wiele. Oprócz poprawy wydajności zachowano przy tym odpowiedni czynnik cenowy. AMD Ryzen 7 5800X3D to procesor bardzo atrakcyjny cenowo, który przekona do siebie graczy szukających oszczędności.

Posiadając płytę główną AM4, nie ma lepszej rekomendacji niż ten CPU, jeżeli potrzebujesz go jedynie do grania. W tym zadaniu nie będzie miał żadnej konkurencji wśród innych procesorów AMD (dedykowanych podstawce AM4), rzucając przy tym wyzwanie droższym konstrukcjom konkurencji.

AMD Ryzen 7 5700G – procesor z najlepszym zintegrowanym układem graficznym

Platformy APU od AMD to najlepszy wybór dla osób, które lubią gaming, ale z różnych względów nie mogą sobie pozwolić na osobną kartę graficzną. Owszem, nie jest to poziom dedykowanych do tych zadań podzespołów, ale AMD zawsze było w stanie znaleźć sposób, by zaoferować w swoich procesorach lepsze możliwości w generowaniu grafiki. AMD Ryzen 7 5700G, reprezentujący architekturę Zen 3, jest obecnie najlepszym procesorem, który jest w stanie generować grafikę bez jakiegokolwiek wsparcia karty graficznej.

Co jednak ważniejsze, w porównaniu do starszych APU, Ryzen 7 5700G jest znacznie bardziej uniwersalną jednostką. Oprócz potężnego układu Vega 8, mamy tu na podorędziu 8 rdzeni i 16 wątków – co czyni z tej jednostki naprawdę wydajną platformę, zdolną do pracy wykraczającej poza domenę gamingu. Nie będzie więc przesadą, by określić go mianem jednego z najwydajniejszych układów, które reprezentują serię 5000, zdolnego do uruchomienia nawet najnowszych gier.

Owszem, będziemy zmuszeni w ich przypadku do postawienia na 1080p w najniższych ustawieniach graficznych, ale nie zapominajmy, że mowa tu o najnowszych tytułach! Architektura Vega, choć jest już starzejącą się technologią, została w przypadku tego CPU poddana poważnej optymalizacji. W ten sposób na matrycy CPU udało się umieścić osiem jednostek obliczeniowych i 512 rdzeni GCN, które operują na poziomie 2 GHz.

Ta opcja została uwzględniona w rankingu procesorów m.in. dlatego, że jest to jednostka warta rozważenia, gdy chcemy grać bez wsparcia karty graficznej. Sprawdzi się również w innych zadaniach, dzięki wysokiej wydajności – a to wszystko „zaklęte” jedynie w 65 W niezbędnych do zasilenia tego CPU.

AMD Ryzen 5 5600 – najlepszy budżetowiec od AMD

Pora na ostatnią propozycję z rankingu procesorów na 2024 rok. Wciąż niezwykle wydajna platforma, która cieszy się uznaniem wśród graczy oraz osób szukających niedrogiego CPU do wszelkich zadań. Kombinacja 6 rdzeni i 12 wątków sprawdza się nie tylko w grach, ale jest on w stanie poradzić sobie z bardziej obciążającymi zadaniami.

Ze wsparciem zewnętrznego GPU, będzie on w stanie radzić sobie wyśmienicie nawet w najnowszych grach PC. Jeżeli weźmiemy pod uwagę cenę (około 600 zł), to szybko zdamy sobie sprawę, że mamy do czynienia z naprawdę interesującym modelem. Procesor boostuje z 3,6 GHz na 4,2 GHz w trybie wytężonej pracy zegara, co sprawia, że będzie on mocną rekomendacją dla graczy, którzy szukają oszczędności.

To nadal fenomenalny CPU, który powinien być na celowniku użytkowników posiadających platformę AM4. Jeżeli jej nie mamy, warto zastanowić się nad mocniejszymi konstrukcjami. W innym przypadku gorąco polecamy zastanowienie się nad wybraniem tego modelu – nie powinien on zawieść Waszych oczekiwań.

Czy na procesorze warto oszczędzać? Jakie są jego zadania?

Rola procesora w pracy ówczesnych pecetów jest niebagatelna i z pewnością nie powinna być ignorowana. Urządzenia te, znane jako centralne jednostki obliczeniowe, spełniają szereg zadań, bez których komputer nie byłby w stanie pracować. Nie ma przesady w tym, że podzespoły te są określane jako „mózg komputera”. Posiadają wszelkie środki, by zawiadywać procesem poprawnego działania PC, przechowywanych na dyskach informacji oraz sprawować pieczę nad pozostałymi podzespołami.

Każde polecenie, sygnał, procedura wykonywana w PC musi przejść przez procesor i zostać przez niego przetworzona. W ciągu jednej sekundy procesor jest w stanie dokonywać milionów operacji, które mają wpływ nie tylko na to, co widzisz na ekranie, ale również procesy, które są ukryte przed Twoim wzrokiem (działają w tle). W ten sposób zobaczysz, że Twój kursor porusza się po ekranie, ale również będziesz mógł korzystać ze swojego PC bez komplikacji. Za wszystkie te operacje odpowiada procesor.

Niekiedy jednak część użytkowników wychodzi z mylnego założenia, że procesor nie jest tak istotny, jak karta graficzna. Jeszcze większym błędem jest parowanie potężnego GPU ze słabym CPU, co skutkuje tzw. bottleneckiem. Dlaczego się tak dzieje? Dlaczego nie powinniśmy oszczędzać na CPU? Jak już wskazaliśmy, centralne jednostki obliczeniowe zawiadują każdym podzespołem w Twoim PC. Posiadanie potężnego układu graficznego nie ma tu znaczenia, ponieważ bez jego wsparcia nie wygeneruje ona żadnego obrazu – dlaczego?

GPU bez wsparcia CPU nie jest w stanie pracować. Dzieje się tak dlatego, ponieważ CPU wysyła polecenia do karty graficznej. Kolokwialnie mówiąc, układ ten nakazuje jej generowanie danego obrazu, który masz zobaczyć na ekranie. Bez poleceń z procesora, układ ten nie potrafi sam z siebie generować obrazu, potrzebuje podzespołu stojącego nad nim i powie mu co robić. Układem tym jest właśnie procesor, którego zadanie w grach może być marginalizowane, ale wciąż jest niezbędnym elementem.

Choć pracy samego CPU często nie widać, błędem jest założenie, że karta graficzna poradzi sobie z minimalnym wsparciem CPU. Co dzieje się, gdy połączymy słabe CPU z wydajną karta graficzną? W zasadzie tracimy cały potencjał karty – jak wspominaliśmy, GPU potrzebuje poleceń od CPU. Słaby procesor nie jest w stanie jednak przetworzyć ich tyle, by wykorzystać maksimum możliwości karty. Układ graficzny musi niejako „zaczekać”, aż procesor prześle mu kolejne polecenia, co sprawia, że znaczna część jego wydajności jest nieużywana.

Tak samo działa to w drugą stronę – wydajny CPU po prostu „zaleje” kartę graficzną poleceniami, których ta nie będzie w stanie odpowiednio szybko przetworzyć. Doprowadzi to do sytuacji, w której to potencjał CPU nie zostanie wykorzystany. Będzie on musiał poczekać na wykonanie obliczeń przez GPU, kolejkując liczbę poleceń lub odpowiednio je zmniejszając. To wszystko sprawia, że niezbędne jest zachowanie odpowiedniej synergii między tymi urządzeniami. Kupując wydajną kartę graficzną, najlepszym pomysłem będzie więc postawienie na równie wydajne CPU, tak by oba te urządzenia się wzajemnie uzupełniały w swojej pracy.

Wracając do listy zadań procesora i jej stopnia rozbudowania, to warto zaznaczyć, że jest on ogromny. Procesor odgrywa jedną z najważniejszych ról w każdym PC, również w grach PC, które najbardziej obciążają kartę graficzną. Bez jego wsparcia, GPU nie byłoby w stanie przetworzyć AI i zachowania postaci niezależnych, zachowania fizyki obiektów, obliczeń związanych z destrukcją otoczenia, zasięgu renderowania grafiki, symulacji zachowania wielu obiektów widocznych na ekranie (jak np. sierść).

Nie wspominając już o zadaniach, które są nastawione na skomplikowane obliczenia. Mowa tu rzecz jasna o renderowaniu filmów, obróbce wideo, programach użytkowych i profesjonalnych oraz innych zadaniach, które wyciskają siódme poty z procesora. Choć efekty tej pracy są często nie tak zaskakujące jak realistyczna grafika generowana przez GPU, nie można nie docenić roli CPU w obecnych komputerach. Dlatego też w rankingu procesorów podkreślaliśmy fakt, które modele poradzą sobie przy trudniejszych zadaniach.

Rdzenie, wątki, prędkość zegara – co to wszystko znaczy?

Przeglądając oferty procesorów, z pewnością dostrzegasz różnice między poszczególnymi modelami, które najczęściej manifestują się w różnej liczbie rdzeni, wątków oraz innych parametrach pracy zegara. Co do dokładnie w tym wszystkim chodzi? Zaczynając od rdzenia procesora, należy wpierw zaznaczyć, czym on jest. Rdzeń jest fizyczną częścią procesora, odpowiedzialną za realizację wszystkich operacji obliczeniowych.

W dawnych czasach wszystkie procesory posiadały pojedynczy rdzeń. To już jednak przeszłość i obecne konstrukcje korzystają z kilku rdzeni umieszczonych w jednej matrycy procesora. W ten sposób możliwe jest wykonywanie większej ilości obliczeń w jednym momencie, co przekłada się na wydajność całego układu. Zdecydowana większość procesorów ma do dyspozycji dwa lub cztery rdzenie – to obecnie podstawa. Modele z sześcioma rdzeniami są uznawane za CPU ze średniej półki, podczas gdy powyżej ośmiu to topowe konstrukcje. Na rynku dostępne są modele procesorów 64 rdzeni, jednak takie konstrukcje dedykowane są zastosowaniom profesjonalnym.

Obecne procesory korzystają również z dobrodziejstw technologii – najważniejszą jest z pewnością wielowątkowość (multithreading). Z pewnością często spotykasz się z parametrem liczby wątków, jaką dysponuje dana konstrukcja. Multithreading to swoiste wsparcie mocy obliczeniowej każdego rdzenia – pojedynczy rdzeń jest dzięki niej w stanie wykonać dodatkowe obliczenia (zwane wątkami). Dla systemu operacyjnego wątek jest widoczny jako dodatkowy rdzeń fizyczny. Należy jednak pamiętać, że to pozory i wątek nie jest równy mocą obliczeniową rdzeniowi. W ogólnym rozrachunku dzieli on to samo źródło obliczeń co rdzeń, będąc od niego wydajnie słabszym, jednak jest w stanie wspomóc procesor, zwłaszcza w wielozadaniowych operacjach.

Często reklamowanym elementem procesorów jest również prędkość zegara. Najczęściej wyrażają ją dwa parametry (normalna i Turbo), a sama wydajność podawana jest w GHz. Wydajność Turbo jest zauważalnie wyższa niż normalna, nie jest jednak stała – procesor przechodzi na nią jedynie, gdy zachodzi taka konieczność. Co więcej, nie jest tak, że osiągając zakres Turbo, nasz procesor pozostanie w nim na długie godziny. Co jednak wyraża prędkość zegara i jak należy ją rozumieć?

W ten sposób dowiadujemy się, jak wiele instrukcji i poleceń jest w stanie przetworzyć procesor w przeciągu jednej sekundy. Generalnie można założyć, że im wyższy jest to parametr, tym lepiej, jednak nie oddaje to całego obrazu tego aspektu. Prędkość zegara powinna być czynnikiem podpowiadającym jedynie dla procesorów, które pochodzą z tego samego segmentu/rodziny. W ten sposób wyłonić możemy szybszy procesor, gdy reszta specyfikacji jest podobna, gdyż ten z szybszym zegarem będzie lepszy. Niemniej jednak pamiętajmy o tym, że kilkuletni procesor z zegarem na poziomie 3 GHz będzie mniej wydajny niż ówczesny model z zegarem 2 GHz.

Co to jest socket procesora?

Procesor sam z siebie nie jest w stanie pracować – wymaga osadzenia w płycie głównej, gdzie posiada on swoje dedykowane gniazdo. Gniazdo to, znane jako socket, jest swoistym interfejsem, który łączy CPU z płytą główną, umożliwiając komunikację i dostarczanie zasilania do procesora. Należy pamiętać, że nie każdy procesor pasuje do danego socketu płyty głównej – przykładowo procesora z 11 generacji Intela nie będzie kompatybilny z socketem pasującym pod 12. i 13. generację.

Powodem są różne konfiguracje w ułożeniu pinów, które stanowią fizyczne połączenie CPU z płytą główną. W dziedzinie socketów AMD jest znacznie bardziej konsekwentne niż Intel. Niebiescy są znani z częstego wymieniania swoich podstawek, podczas gdy długowieczny socket AM4 dopiero niedawno doczekał się następnego wydania w postaci AM5. Stawiając na procesor AMD, mamy tę pewność, że wymiana procesora nie wymusi na nas konieczności przesiadki na inną płytę główną.

Wracając jednak do kwestii pinów – są one używane, by umożliwić wymianę informacji z i do procesora. Obu najważniejszych twórców CPU używa konkretnego wzoru ułożenia pinów, które są kompatybilne jedynie z danymi procesorami. Ułożenie pinów tworzy socket, który jest często określany mianem ich liczby. Przykładowo LGA 1700 od Intela sugeruje, że mamy tu do czynienia z 1700 pinami.

Poniżej prezentujemy najpopularniejsze typy socketów od AMD i Intela:

AMD:

• AM4 (serie Ryzen 1000-5000),
• AM5 (od serii Ryzen 7000 wzwyż),
• sTRX4 (Ryzen Threadripper),
• sWRX8 (Ryzen Threadripper Pro).

Intel:

• LGA 1151 (6., 7. i 8. generacja procesorów Intel Core),
• LGA 1200 (10. i 11. generacja procesorów Intel Core),
• LGA 1700 (12. i 13. generacja procesorów Intel Core),
• LGA 2066 (gniazdo przeznaczone dla stacji HEDT, które wykorzystują procesory Intel Core X, jak Skylake-X czy Kaby Lake-X).

Jak łatwo zauważyć (nawet po naszym rankingu procesorów), gniazdo AM4 jest długowieczną konstrukcją. Łącznie obsługuje pięć różnych architektur procesorów (125 różnych jednostek), co zdecydowanie ułatwia modernizację PC, gdy postawimy na platformę AMD. W przypadku Intela można z łatwością dostrzec schemat, że najczęściej jeden socket służy do obsługi przynajmniej dwóch generacji procesorów. W związku z tym kolejna generacja (14.) będzie najprawdopodobniej korzystać z nowego socketu, co wymusi na użytkownikach wymianę płyty głównej.

Czym jest hybrydowa architektura w procesorach Intela?

Od 12. generacji procesorów Intel wprowadził pewne zmiany w technologii budowy rdzeni w swoich CPU. Opracowana metoda, którą znamy pod nazwą hybrydowej architektury, wdrożyła dwa rodzaje rdzeni: Performance i Efficient (znane jako rdzenie P i rdzenie E). Czym się one od siebie różnią i jakie są ich zadania?

Łączna liczba dostępnych rdzeni w danym modelu CPU (12. i 13. generacji) jest podzielona na rdzenie P i rdzenie E. Te pierwsze, cechuje niezwykle wysoka wydajność, a ich przeznaczenie jest jasne. Swoją moc obliczeniową wykorzystują w najtrudniejszych zadaniach (jak np. gry, rendering, aplikacje obciążające CPU etc.). Generalnie, rdzenie P są siłą pociągową każdego procesora, szczególnie błyszcząc w zadaniach, które wymagają wysokiej wydajności na jednym rdzeniu. Co więcej, rdzenie P oferują również tzw. Hyperthreading, co oznacza, że każdy rdzeń posiada dwa wątki, które przyspieszają jego pracę.

Rdzenie P to w zasadzie nic nowego – nie będzie przesadą stwierdzić, że są one podobne do tych, które znamy choćby z 11. generacji. Z drugiej strony, rdzenie E to prawdziwe novum, które w czasie swojej premiery były sporym zaskoczeniem. W odróżnieniu od rdzeni Performance, rdzenie E są mniej wydajne, słabsze i mniejsze. Ich głównym zadaniem jest odciążenie rdzeni P z wszelkiego rodzaju mniej wymagających zadań. Mowa tu o wszelkiego rodzaju codziennych procesach, zadaniach wielordzeniowych, procesach w tle oraz wielu innych rodzajach zadań.

To, co wyróżnia dodatkowo rdzenie E, to ich podejście do oszczędnego zużycia energii. Z racji, że są słabsze od rdzeni P, pobierają również znacznie mniej energii, generując tym samym mniej ciepła. Ich głównym celem nie jest najwyższa wydajność, ale osiągnięcie jak najniższego poboru prądu przy zachowaniu pełnego spektrum działania. Można je więc śmiało nazwać rdzeniami pomocniczymi, które odciążają rdzenie P z wszelkich mniej absorbujących operacji.

Pamięć podręczna procesora

Pamięć podręczna CPU to niezwykle istotny czynnik, który ma realne przełożenie na jego pracę. Wielu użytkowników bagatelizuje ją, skupiając się na liczbie rdzeni i taktowaniu – choć są to istotne cechy każdego CPU, pamięć podręczna (zwana pamięcią cache) pełni istotną funkcję w pracy każdego CPU. Co to jednak jest?

Ujmując całość w najprostszych słowach, pamięć cache jest rodzajem niezwykle szybkiej pamięci, która jest zaimplementowana w procesorze. Jest to rodzaj pamięci SRAM, którą cechuje niezwykły czas dostępu – jeszcze niższy niż w przypadku pamięci RAM. Geneza pamięci cache jest prosta – pamięć RAM nie mogła nadążyć za szybkim rozwojem procesorów w latach 80. XX wieku. Niezbędne było opracowanie nowego rodzaju ultraszybkiej pamięci, którą była (i jest) właśnie pamięć cache.

Cache procesora jest najszybszym rodzajem pamięci na użytek PC, znaczenie wyprzedzając pod względem czasu dostępu pamięć RAM. Pamięć cache procesora pracuje w zależności od potrzeb od 10 do 100 razy szybciej niż klasyczna pamięć RAM. Pamięć podręczna procesora potrzebuje kilku nanosekund, by odpowiedzieć na komendę procesora. Rzecz jasna znaczenie ma tu nie tylko technologia, ale również lokalizacja – lwia część procesorów posiada pamięć podręczną w swoim jądrze.

Wspominaliśmy, że cache CPU to pamięć SRAM – to również istotny czynnik. Skrót ten rozwija się jako Static RAM, natomiast klasyczne kości pamięci są rodzajem DRAM (tzw. pamięć dynamiczna). Różnica w działaniu polega na tym, że pamięć SRAM nie musi być ciągle odświeżana w celu przechowywania danych – czyni ją to idealnym rodzajem pamięci cache, ponieważ nie musi być ona ciągle obciążana procesami, które „podtrzymywałyby” dane w jej pamięci.

W celu wykorzystania pełnej mocy procesora pamięć cache wspomaga go we wszelkich działaniach. Jej głównym zadaniem jest przejmowanie wszelkich informacji, które płyną z pamięci RAM i skuteczne zarządzanie nimi w samym procesorze, kolejkując, przesyłając i interpretując dane. Pamięć cache cechuje również wewnętrzna hierarchia, znana jako poziomy: L1, L2, L3 i w rzadkich przypadkach L4.

• Cache L1 – pamięć podręczna pierwszego poziomu to najszybsza pamięć tego rodzaju w Twoim CPU. Kolejkuje ona wszelkie dane, które są kluczowe dla CPU do wykonania wyznaczonego mu zadania. Swoją szybkość okupuje bardzo niską pojemnością, która najczęściej liczona jest w kilobajtach. Topowe procesory mogą posiadać nawet 1 MB pamięci L1, z kolei te, które obsługują serwery, mogą korzystać nawet z 2 MB cache L1.

• Cache L2 – pamięć podręczna drugiego poziomu jest wolniejsza niż L1, ale cechuje ją większa pojemność. Tak jak pojemność cache L1 podaje się głównie w kilobajtach, tak L2 korzysta z przestrzeni dostępnej w megabajtach. Twój procesor odwołuje się do pamięci L2, gdy niezbędne dane nie były w stanie być przeprocesowane przez L1.

• Cache L3 – pamięć podręczna trzeciego poziomu, choć cechuje ją najniższa prędkość, jest również największa dostępna pojemność operacyjna. Ówczesne procesory cechuje aż do 32 MB pamięci L3, choć przykładowo Ryzen 7 5800X3D z rankingu procesorów ma na pokładzie aż 96 MB pamięci L3. Warto dodać, że pamięć L3 w dawnych czasach znajdowała się na płycie głównej. Było to jednak niezwykle dawno temu – w czasach jednordzeniowych CPU. Obecnie L3 znajduje się w jądrze procesora, mając przy tym realne przełożenie na wydajność w wielu grach oraz programach.

• Cache L4 – bardzo rzadko spotykany rodzaj pamięci podręcznej procesora poziomu czwartego. Zlokalizowana jest najczęściej poza rdzeniami samego CPU, jednak wciąż w jego wnętrzu. Jej rolą jest wspomaganie pamięci L3, zredukowanie czasu oczekiwania w połączeniu z RAM i bezpośrednia łączność z liniami PCIe. Nie jest tak szybka jak cache L3, ale ma istotny wpływ na jej wsparcie. Zwiększa możliwości wydajnościowe procesora w wybranych operacjach obliczeniowych i aplikacjach.

Warto zaznaczyć, że zdecydowana większość procesorów konsumenckich posiada pamięć podręczną w zakresie od L1 do L3. Czy nieobecność pamięci L4 jest odczuwalna? Czy warto szukać modelu, który oferuje dostęp do poziomu czwartego? Nie – cache L4 dedykowane jest stacjom roboczym przeznaczonym do najcięższych zadań oraz procesorom, które obsługują serwery. W codziennych zastosowaniach zakres L1-L3 w zupełności wystarczy (gry, programy użytkowe, obróbka wideo etc.).

Kiedy wybór procesora z iGPU ma sens?

iGPU (czyli zintegrowana karta graficzna) to wydzielony moduł, który znajduje się na matrycy procesora. Jego rola jest ściśle określona – generowanie obrazu bez wsparcia dedykowanej karty graficznej. Możemy więc kupić procesor, który posiada iGPU, bez konieczności zakupu dedykowanego GPU. To rozwiązanie wiąże się jednak z pewnymi haczykami, których warto jest być świadom. Odpowiadając więc na pytanie, komu rekomendujemy CPU z iGPU?

Przede wszystkim osobom, którym nie zależy na gamingu. Zintegrowany układ z powodzeniem wystarczy do codziennych prac, przeglądania sieci, oglądania filmów i innych zadań. Pamiętajmy jednak, że karta graficzna nie jest wykorzystywana jedynie w grach. Jej moc obliczeniowa jest niezbędna w wielu programach graficznych, renderowaniu obrazu, filmów, ich obróbce – jeżeli są to Twoje codzienne zadania, nawet jeśli nie grasz w gry PC, zintegrowany układ graficzny będzie niewystarczający. Układ iGPU może być również planem awaryjnym dla osób, które uwielbiają gry – umożliwi on rozgrywkę wtedy, gdy dedykowane GPU ulegnie awarii.

Postawienie na procesor z iGPU może być więc sporą oszczędnością, jednak z pewnością nie zastąpi GPU w zadaniach, które wymagają jej mocy. Nawet najmocniejsze zintegrowane układy nie są w stanie dotrzymać tempa mocy obliczeniowej GPU z dolnego poziomu rankingu kart graficznych ze średniej półki. Jeżeli postawimy na popularną „Integrę”, w nowych grach maksimum ustawień zaprezentuje się następująco: 1080p, niskie ustawienia graficzne, 30 FPS. Chcąc wycisnąć więcej klatek, będziemy zmuszeni zredukować rozdzielczość nawet do 720p.

W kwestii iGPU koniecznie trzeba poruszyć jeszcze jedną kwestię – pamięć RAM. Dedykowane GPU jest wyposażone w swoją własną pamięć (VRAM), którą cechuje znacznie wyższa szybkość niż RAM. Karta zintegrowana nie ma tego dodatku, dlatego musi korzystać z pamięci operacyjnej RAM. Wysoka liczba pamięci, którą cechuje szybkość działania, będzie najlepszym wyborem – układ graficzny na CPU zajmie wtedy wybraną część pamięci, pozostawiając resztę np. na użytek systemu. Również czas dostępu do niej będzie mniejszy, co przełoży się na wyższą wydajność pracy. Owszem, wciąż nie będzie to poziom GPU, ale zdecydowanie pomoże to zapobiec sytuacji, w które skończy się dostępna pamięć RAM i wydajność spadnie dramatycznie.

Czy dołączone do procesora chłodzenie jest wystarczające?

Specyfika pracy procesora sprawia, że wydziela on ogromne ilości ciepła. W celu zapewnienia prawidłowego działania procesora niezbędny jest odpowiedni układ chłodzący, który będzie w stanie zapewnić skuteczne odprowadzanie wysokich temperatur z układu. Procesor osadzony na płycie głównej bez układu chłodzenia, po około 20 sekundach od uruchomienia rozgrzewa się do około 60-70 stopni. Po około 30 sekundach nastąpi tzw. thermal shutdown – PC wyłączy się, by zapobiec ewentualnym uszkodzeniom.

Korzystanie z procesora bez chłodzenia jest więc kategorycznym błędem. W tym celu producenci dołączają do swoich urządzeń coolery CPU (chłodzenie powietrzne), jednak nie jest to regułą dla wszystkich modeli. Najwydajniejsze procesory są pozbawione tzw. fabrycznego chłodzenia CPU, ponieważ nie byłoby ono w stanie schłodzić go na tyle wydajnie, by zapewnić bezawaryjną pracę. Dołącza się je do modeli mniej wydajnych i tych z zablokowanym mnożnikiem (bez możliwości poddania ich overclockingowi).

Fabryczne chłodzenie będzie więc odpowiednie dla tych CPU, które są w nie wyposażone. Ta prosta zasada sprawdza się najczęściej – fabryczne chłodzenie traktujmy więc jako coś, co będzie odpowiednie do podstawowych ustawień CPU. W przypadku bardziej rozgrzewających się procesorów będziemy musieli zainwestować w dedykowany układ chłodzenia: wydajne chłodzenie wieżowe lub moduł AiO.

Fabryczny wentylator dołączony do CPU to w większości przypadków proste chłodzenie wieżowe. I choć modele tego rodzaju coolerów mogą być wydajnymi konstrukcjami, tak ten rodzaj jest przeważnie niskoprofilową wieżą z małym wentylatorem. Z pewnością nie będzie on wystarczający do schłodzenia mocniejszego CPU lub takiego, który został podkręcony.

Dedykowane chłodzenie to również poprawa kultury pracy procesora. Wysokie chłodzenie wieżowe lub AiO schłodzi nasz CPU lepiej niż fabryczny cooler. W ten sposób wydłużymy jego wydajność i zyskamy większą kulturę pracy, gdyż układ chłodzenia z racji większej wydajności, będzie po prostu pracował znacznie ciszej.

TDP procesora

Bardzo istotny parametr pracy procesora, który warto mieć na uwadze. TDP to maksymalna ilość wydzielanego ciepła w ciągu sekundy, którą układ chłodzenia musi odebrać z komputera. Co więcej, TDP określa też maksymalny pobór prądu w określonych warunkach. Nie chodzi o cały czas pracy, ale teoretycznie najwyższej obciążenie, jakiemu może być poddany dany CPU.

Znajdziesz w Morele

Intel Core i7 - AMD Ryzen 5 - Intel Core i9 - AMD Ryzen 7 - Intel Core i3

Polecane artykuły

Jaka płyta główna do komputera? Polecane modele płyt głównych

Jaki procesor do gier wybrać? Który kupić? Jaki najlepszy?

AMD czy Intel? Jaki procesor lepszy do gier?